Wat is de beste methode voor legionellapreventie? Een vergelijking van vier technieken

Veel bedrijven, ziekenhuizen en zorginstellingen worden geconfronteerd met de noodzaak om hun waterleidingsystemen te beschermen tegen Legionella. Legionella is een potentieel dodelijke bacterie die longontsteking (Legionellose) kan veroorzaken, en zich makkelijk vermenigvuldigt in stilstaand of lauw water in leidingen, douches en kranen. Daarom zijn preventieve maatregelen wettelijk verplicht en van cruciaal belang voor de volksgezondheid.

Er bestaan verschillende technologieën om Legionella onder controle te houden. Denk aan thermische spoelingen, UV-behandeling en van toevoeging van een biocide zoals chloordioxide, waterstofperoxide, natriumhypochloriet en koper-zilver-ionisatie. Elk van deze methoden heeft zijn eigen voor- en nadelen.

In dit artikel vergelijken we deze vier courante technieken die in de praktijk gebruikt worden voor legionellapreventie bij bedrijven. We gaan in op werking, voordelen, risico’s, wetgeving én mogelijke bijproducten.

1. Koper-zilver-ionisatie

Werking:

Bij koper-zilver-ionisatie worden koper en zilver elektroden in het water geplaatst die onder een spanning worden gezet. Hierdoor komen koper- (Cu²⁺) en zilverionen (Ag⁺) vrij. Deze ionen doden bacteriën zoals Legionella door hun celwanden aan te tasten en hun metabolisme te verstoren.

Voordelen:

 Weinig onderhoud nodig
 Geen bewegende delen (in tegenstelling tot bv. injectiepompen)
 Geen externe chemicaliën nodig
 Compact systeem dat weinig plaats inneemt

Nadelen:

 Geen real-time wateranalyse mogelijk (ionenconcentratie wordt niet continu gemeten)
 Ongelijkmatige verdeling in complexe leidingnetwerken → risico op zones met onvoldoende bescherming
 Ophoping van koper- en zilverionen in leidingen mogelijk
 Corrosierisico van metalen leidingen
 Minder effectieve penetratie in biofilm
 Gezondheidsrisico’s bij overdosering: koper (leverschade), zilver (argyrie)
 Milieurisico: koperionen kunnen de werking van biologische afvalwaterzuivering verstoren.
 Juridische onzekerheid: koper en zilver staan onder herziening binnen EU Biocidenverordening (ECHA) en vallen onder tijdelijke toelating voor PT5 (Product Type 5 – drinkwaterontsmetting).
 Mogelijke verlaging van toegelaten doseringen vanaf 2026.

2. Chloordioxide

Werking

Chloordioxide is een gasvormige stof die ter plaatse wordt geproduceerd uit twee chemische componenten (natriumchloriet en een
zuur). Het wordt vervolgens opgelost in water. Het is een krachtig oxidatiemiddel dat bacteriën doodt en biofilm afbreekt.

Voordelen

 Zeer krachtig oxidatiemiddel, ook effectief tegen biofilm
 Minder corrosief dan chloor bij correcte dosering
 Real-time water analyse mogelijk
 Wettelijk toegelaten door ECHA voor PT4 en PT5

Nadelen:

 Vereist veilige opslag en hantering van gevaarlijke chemicaliën
 Vorming van bijproducten zoals chloraat, zeker bij contact met biofilm. Chloraat is giftig en streng gereguleerd in drinkwater
(grenswaarde 0.25 mg/L).

3. Waterstofperoxide

Werking:

Waterstofperoxide (H₂O₂) is een sterk oxidatiemiddel dat bacteriën en virussen vernietigt door hun celstructuur te beschadigen. Het
wordt soms gecombineerd met zilverionen om het de houdbaarheid te vergroten. In tegenstelling tot chloor laat het geen geur of smaak achter.

Voordelen:

 Effectief in open systemen (bv. koeltorens, sproeisystemen)
 Geen geur- of chloorafgeleiden
 Real-time water analyse mogelijk
 Geen bijproducten bij correcte toepassing
 Wettelijk toegelaten door ECHA voor PT4 en PT5

Nadelen:

 Vereist veilige opslag en handling van een chemisch reactieve stof
 Gevaar bij morsen of contact met huid (concentraties >30% zijn sterk oxiderend en brandbevorderend)

4. Natriumhypochloriet (via elektrolyse)

Werking:

Bij deze methode wordt natriumhypochloriet (NaOCl) lokaal gegenereerd via elektrolyse van een oplossing van zout en water. Dit
proces levert een actief desinfecterend middel op dat ter plaatse in lage concentraties wordt geïnjecteerd in het watercircuit. Hierdoor vermijdt men transport, opslag en risico’s verbonden aan traditionele chloorproducten zoals de vorming van chloraat.

Voordelen:

 Geen aanvoer of stockage van chemicaliën nodig
 Real-time water analyse mogelijk
 Milieuvriendelijk en veilig
 Wettelijk toegelaten door ECHA (PT4 en PT5)
 Minder risico op bijproducten bij correcte installatie

Nadelen:

 Vereist installatie van elektrolysetoestel en technische opvolging

Samenvattende vergelijking

1. ECHA Substance Status – Copper, PT5: Under Assessment. echa.europa.eu
   2. WHO (2018). Water safety in buildings. “Copper-silver ionization may not completely penetrate biofilms.”
   3. Chloordioxide is goedgekeurd voor PT5 in meerdere EU-lidstaten. Zie: CTGB toelatingen
   4. EPA (2003), WHO: Chloordioxide werkt krachtig tegen biofilmvorming.
   5. WHO & RIVM: chloraatvorming bij langdurige opslag of biofilminteractie. Grenswaarde: 0,25 mg/L
   6. Instabiliteit bij hoge temperatuur en in verontreinigd water (literatuurstudies).
   7. ECHA (European Chemicals Agency). (2025). Article 95 List – Active chlorine generated from sodium chloride by electrolysis (PT5).
   8. Bhasin, A., Jain, M., Mishra, B., Loomba, P., Sharma, A., & Aggrawal, T. (2023). Effect of Sodium Hypochlorite on Biofilm Producing Organisms Isolated from a Hospital Drinking Water. Journal of Microbiology and Infectious Diseases, 13(1), 17–24.
   9. Ochoa-Herrera, V. et al. (2011). Toxic effects of copper on wastewater biological treatment processes.Euro Chlor. (2022).
   10. Eco-profile and Environmental Product Declaration of Sodium Hypochlorite.

   *Natriumhypochloriet gegenereerd via elektrolyse (zoals toegepast door Newtec) is wettelijk toegelaten voor gebruik in drinkwater (PT5), mits gebruik van een toegelaten leverancier zoals ECA Consortium A/S, vermeld in de officiële ECHA Artikel 95-lijst.

Slotbeschouwing

Legionellapreventie is noodzakelijk voor elke instelling, maar niet elke technologie is even veilig, effectief of toekomstbestendig. Koper-zilver-ionisatie staat onder druk door juridische onzekerheid. Chloordioxide is krachtig, maar brengt risico’s mee zoals de vorming van giftige bijproducten zoals chloraat. Hoewel waterstofperoxide in sommige gevallen wettelijk toegelaten is, brengt het risico’s met zich mee op vlak van veiligheid, stabiliteit en effectiviteit in complexe watersystemen.

Natriumhypochloriet via elektrolyse, zoals toegepast door Newtec, biedt een veilige en conforme oplossing met minimale risico’s op neveneffecten.

Benieuwd welke techniek het best past bij uw situatie? Vraag gerust een vrijblijvende adviessessie aan — dan brengen we samen de mogelijkheden en risico’s in kaart.